Wystąpienie
KSN
do Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Prof.
dr hab. Barbary Kudryckiej
w/s
tematyki rozmów zaplanowanych na 03.01.2008
Warszawa, dn. 27 grudnia 2007 r.
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Prof. dr hab. Barbara Kudrycka
Szanowna Pani Minister
W związku z planowanym w dniu 3 stycznia 2008 r. spotkaniem Pani
Minister z Prezydium Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność” pozwalam sobie
zaproponować następującą tematykę rozmów:
I. Zasady
współdziałania Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i KSN
II. Budżet państwa w działach nauka i szkolnictwo wyższe na zadania szkolnictwa wyższego i nauki na 2008
r. (Poziom
i waloryzacja wynagrodzeń w publicznym szkolnictwie wyższym w porównaniu do średniej płacy krajowej i przewidywanych wzrostów płac w
innych działach gospodarki narodowej.)
III. Budżet państwa w działach nauka
i szkolnictwo wyższe na zadania
szkolnictwa wyższego i nauki na 2009
r., w
kontekście uzgodnień z Ministrem Nauki i
Szkolnictwa Wyższego M. Seweryńskim, w szczególności uzgodnień dotyczących kształtowania środków na wynagrodzenia pracowników uczelni publicznych
oraz na wydatki rzeczowe. Proponujemy przyjęcie następujących ustaleń:
A) W dziale
„szkolnictwo wyższe”:
1. Kwota na wynagrodzenia pracowników publicznego
szkolnictwa wyższego, przewidziana w projekcie budżetu państwa na 2009 rok, będzie wyższa od kwoty spełniającej zasadę, że przeciętne wynagrodzenia w grupach pracowników ukształtowane są wg relacji 3:2:1:1 w
odniesieniu do przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2009
roku, z uwzględnieniem faktycznego stanu zatrudnienia.
2. Kwota na wydatki rzeczowe
publicznych szkół wyższych będzie stanowić około 25 % kwoty na wynagrodzenia, obliczonej zgodnie z punktem 1.
3. Kwoty na inwestycje oraz na pomoc
materialną dla studentów będą wyższe o około % od
analogicznych kwot przewidzianych w budżecie państwa na rok 2008.
B) W dziale „nauka”
4. Środki finansowe z budżetu państwa w 2009 rok, na realizację zadań „nauki”, w projekcie budżetu państwa na 2009 rok, będą stanowić 0,6 % Produktu Krajowego Brutto.
5. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego opracuje wieloletnią strategię dochodzenia do poziomu
finansowania nauki, przewidzianego w Strategii Lizbońskiej.
IV. Działania, jakie Rząd planuje podjąć, w celu radykalnej poprawy udziału placówek naukowych i szkół wyższych w stymulowaniu rozwoju gospodarczego?
V. Zamierzenia Rządu w zakresie realizacji zaleceń zawartych w następujących dokumentach: w raporcie ekspertów
OECD z 2007 r. „OECD Reviews of Tertiary Education, Poland”,
Komisji Europejskiej ”Karta naukowca....” oraz w zaleceniu UNESCO/MOP
z 1997 r. dotyczącym „Statusu personelu nauczającego w szkolnictwie wyższym”, w perspektywie zmian w prawodawstwie odnoszącym się do szkolnictwa wyższego i nauki.
VI. Uzgodnienie terminu spotkań roboczych w sprawie
ukształtowania taryfikatora wynagrodzeń.
VII.
Zamiary Ministerstwa w zakresie formowania krajowego komitetu sektorowego dialogu
społecznego w szkolnictwie wyższym.
VIII. Sprawa interwencyjna dotycząca respektowania
uprawnień związków zawodo-wych do uzgadniania zasad podziału środków na wynagrodzenia. Będziemy prosili Panią Minister o zobowiązanie rektorów do rozszerzonej interpretacji określenia „państwowa jednostka sfery budżetowej” zawartego w przepisie
art.27 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych. (Uzasadnienie w załączniku.)
Liczymy, że znajdziemy porozumienie i podpiszemy szereg uzgodnień.
Łączę wyrazy szacunku
Przewodniczący Krajowej Sekcji
Nauki
NSZZ „Solidarność”
Janusz Sobieszczański
Protokół z rozmów i uzgodnień
Pani Minister Nauki i Szkolnictwa
Wyższego Barbary Kudryckiej
z Prezydium Rady Krajowej Sekcji
Nauki NSZZ „Solidarność”
Warszawa, 08 stycznia 2008 r.
Obecni:
Ze strony MNiSW: Pani
Minister Barbara Kudrycka, sekretarz Piotr Gmaj.
Ze strony KSN: Janusz
Sobieszczański – Przewodniczący, Krystyna Andrzejewska, Jerzy Dudek,
Marek Gutowski, Barbara Jakubowska, Wojciech Janik, Grażyna Maciejko, Ryszard Mosakowski,
Jerzy Olędzki, Wojciech Pillich, Kazimierz Siciński, Julian Srebrny, Krzysztof Weiss.
Omawiano następujące tematy zgłoszone
27 grudnia 2008 r. w piśmie KSN do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego:
1. Zasady
współdziałania Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i KSN
Przewodniczący KSN poinformował min.
Kudrycką, że w negocjacjach z poprzednim ministrem uzgodniono zasady
współpracy. Kontynuując sposoby współpracy wypracowane z poprzednimi władzami
Ministerstwa przyjęto zasadę kwartalnych spotkań z Ministrem, na których
omawiano zaistniałe problemy. W przypadkach spraw wymagających szybkiego działania
oraz w trakcie przygotowywania projektów rozporządzeń dotyczących spraw finansowych
mających wpływ na poziom płac pracowników organizowano spotkania dodatkowe na
odpowiednim szczeblu organizacyjnym. Niezbędny jest udział Związków Zawodowych
w grupach roboczych przygotowujących odpowiednie akty prawne. System ten przez
wiele lat działał skutecznie, eliminując wiele niepotrzebnych problemów
środowiska akademickiego. W spotkaniach roboczych zależnie od potrzeb i
możliwości uczestniczył minister lub jego zastępcy. Przewodniczący KSN
zaproponował, aby ten system spotkań był kontynuowany.
Min. Kudrycka zaakceptowała
propozycję takiej organizacji spotkań.
2.
Budżet państwa w działach nauka i szkolnictwo
wyższe na zadania szkolnictwa wyższego i nauki na 2008 r.
Przewodniczący KSN przedstawił
ustalenia z poprzednim ministrem dotyczące wysokości średnich wynagrodzeń w
szkolnictwie wyższym. Wynagrodzenia te miały być kształtowane w poszczególnych
grupach zawodowych (profesorów, adiunktów asystentów i pracowników nie będących
nauczycielami akademickimi) wg relacji 3:2:1:1 w stosunku do średniego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej przewidywanego na dany rok, z uwzględnieniem
faktycznego stanu zatrudnienia. Niestety w budżecie na bieżący rok kwoty przyznane
na szkolnictwo wyższe nie zapewniają realizacji tych uzgodnień. Oczekujemy odpowiedniej
korekty projektu budżetu państw. Występujemy, w stosunku do roszczeń innych
grup zawodowych, z bardzo wyważoną propozycją.
Min. Kudrycka przyznała, że płace w
szkolnictwie wyższym nie są wysokie, jednak możliwość poprawy wynagrodzeń
będzie możliwa dopiero po przeprowadzeniu odpowiedniej restrukturyzacji budżetu
państwa. Resort Nauki i Szkolnictwa Wyższego również podejmie restrukturyzację
swego budżetu, zwracając uwagę przede wszystkim na eliminację obserwowanych
dziś nieprawidłowości, czy nawet zjawisk z pogranicza patologii. Koncepcja reformy
powinna zostać wypracowana przez całe środowisko akademickie i nauki. Mamy niewiele
czasu (pół roku), gdyż budżet na rok 2009 powinien już to przynajmniej w części
uwzględniać. Przewidywane jest zwiększenie autonomii uczelni w zakresie
ustalania wysokości wynagrodzeń. Przeprowadzane są niezbędne symulacje
dotyczące szacowania potrzebnych nakładów. Przewiduje się podniesienie kwoty
bazowej o 200 zł. Szacunkowo określono konieczność podniesienia nakładów na
szkolnictwo wyższe na około 650 mln zł. Rząd „na dziś” nie
przewiduje wzrostu finansowania szkolnictwa wyższego. Resort nauki i szkolnictwa
wyższego jest jednym z trzech, którym nie obniżono nakładów. Trzeba to traktować
jako sukces. Min. Kudrycka liczy na pomoc KSN przy opracowaniu systemu uzdrawiającego
naukę i szkolnictwo wyższe w Polsce. Stwierdziła, że środowisko naukowe powinno
dostrzegać zalety restrukturyzacji i wyraźniej włączać się w procesy
towarzyszące (łączenie się mniejszych jednostek, prywatyzacja, niekiedy
likwidacja). Zadeklarowała chęć podwyższenia nakładów na naukę w celu
podwyższenia jakości badań ale również dla podwyższenia zarobków pracowników naukowych.
W dyskusji przedstawiciele KSN
podnosili, że środki finansowe z budżetu państwa na oczekiwany poziom
wynagrodzeń pracowników wyższych uczelni państwowych są gwarantowany przez
ustawę: „Nie chcemy nic nowego. Chcemy, aby zostało zrealizowane to, do
czego zobowiązała się poprzednia ekipa”. W danych statystycznych, którymi
operuje Ministerstwo, występują nieścisłości polegające na tym, że w wysokość
płac pracowników uczelni wliczane są kwoty pochodzące z innych źródeł niż
dotacja dydaktyczna budżetu państwa - uzyskiwane za dodatkową pracę. Powstaje
obraz zafałszowany, bo rzeczywiste płace pochodzące z dotacji budżetowych są
znacznie niższe. Rząd szacując środki na wynagrodzenia rozminął się także z
intencją ustawodawcy gdyż nie uwzględnił niedoszacowania kwoty bazowej.
Zwrócono również uwagę na fakt, że obecnie pensum zostało zwiększone bez
rekompensaty finansowej dla pracowników uczelni. Scharakteryzowano sytuację
pracowników szkół wyższych i nauki oraz wynikające z niej konsekwencje. Postulowano
aby Pani Minister zapoznała Radę Ministrów z racjami uzasadniającymi
zwiększenie środków na wynagrodzenia w szkolnictwie wyższym w budżecie państwa
na 2008 rok.
Min. Kudrycka podejmie starania,
by kwoty wynikające z ustawy były zagwarantowane. Stwierdziła też, że w UE jest
tendencja do stałego wzrostu nakładów na naukę i szkolnictwo wyższe i Polska
będzie musiała włączyć się w te działania.
Przedstawiciele KSN przytoczyli dane
wskazujące, że nakłady na naukę w Polsce systematycznie maleją. Szczególnie
maleją nakłady na badania w dziedzinie techniki. W ostatnim projekcie budżetu
państwa pojawiły się wprawdzie nieco zwiększone nakłady, ale na administrację,
a nie na naukę. Część pracowników administracyjnych jest finansowana z funduszy
unijnych i sprawia to wrażenie, że nakłady wzrosły. W rzeczywistości brak jest finansowania
projektów rozwojowych i projektów celowych. Działania administracyjne doprowadziły
do tego, że w 2007 roku wykorzystanie funduszy na te dziedziny było minimalne,
a istnieje zagrożenie, że w bieżącym roku finansowanie to może zaniknąć. Niczym
nieuzasadnione jest przyjmowanie wniosków o projekty celowe tylko przez
pierwsze cztery miesiące roku. Dawniej wnioski były przyjmowane przez cały rok
i rozpatrywane raz na kwartał.
Zdecydowanej i szybkiej poprawy wymaga
poziom wynagrodzeń pracowników Polskiej Akademii Nauk.
Minister Kudrycka stwierdziła, że
system finansowania badań jest niewydolny. Powstał wprawdzie NCBR, który ma się
zajmować finansowaniem badań. Jest również Rada Nauki i Komisja ds. Badań
Strategicznych, ale przez ostatnie 9 miesięcy nie wykazywały one aktywności.
Konieczne jest zreformowanie zasad finansowania badań naukowych. Projekty powinny
być dzielone na strategiczne, którymi państwo zainteresowane jest szczególnie
oraz pozostałe, które powinny być wyłaniane przez zainteresowane środowiska.
Podstawowym kryterium selekcji powinna być jakość projektów. Nauka polska
powinna się mobilizować dla sprostania wymogom unijnym.
Przedstawiciele KSN wskazywali, że przy
dzisiejszych uwarunkowaniach poderwanie się do realizacji zadań związanych ze
strategią lizbońską jest bardzo trudne. Brak jest ściślejszych kontaktów z
przemysłem, który - mając najczęściej zaplecze naukowe w krajach pochodzenia
firm właścicielskich - nie zgłasza zapotrzebowania na badania naukowe w Polsce.
Jesteśmy w UE na ostatnim miejscu pod względem nakładów na naukę, płac naukowców,
wskaźników innowacyjności i wielu, wielu innych. Trudno w tej sytuacji, bez poważnej
reformy wspartej wyraźnym wzrostem nakładów, wymagać od naukowców, aby rwali
się do walki o rozwój nauki. Ważnym problemem jest sprawa modelu kariery
naukowej. Nigdzie w Europie nie ma tak anachronicznego jak u nas systemu.
Występowaliśmy w tej sprawie wielokrotnie, ale bez rezultatu. Również stan
wyposażenia ośrodków naukowych w narzędzia współczesnej nauki pozostawia wiele
do życzenia. Brak inwestycji w aparaturę doprowadził do tego, że większość
aparatury badawczej jest wyeksploatowana i przestarzała, przez co nie jesteśmy
konkurencyjni przy staraniach o granty europejskie. Jednak zakup nowej
aparatury nie rozwiązuje problemu, bo konieczne jest również wyszkolenie pracowników
do jej obsługi. To wymaga czasu.
Min. Kudrycka uważa za sukces to, że w
tak krótkim czasie udało się uaktywnić chociaż jedną dziedzinę badań
strategicznych w NCBR dotyczącą czystych źródeł energii. Jest nadzieja, że
dalsze działania NCBR zostaną zaktywizowane. Konieczne są przekształcenia
zmieniające system finansowania nauki i w najbliższym czasie zostaną one podjęte.
Trzeba liczyć się z tym, ze słabsze jednostki, jeśli nie znajda swojej
specyfiki działania, będą musiały ulec likwidacji. Jest w chwili obecnej hasło
„okrętów flagowych”. Działania w tej sprawie mają polegać na
dofinansowywaniu tylko niektórych ośrodków dających gwarancje szybkiego rozwoju
i utrzymania odpowiedniego poziomu badań i kształcenia.
Przewodniczący KSN zauważył, że poziom
kształcenia niemal wszystkich uczelni państwowych jest wysoki i nie powinno być
takiej sytuacji, że jedne uczelnie będą dofinansowywane kosztem
niedofinansowywania innych. Finansowanie w ramach „okrętów flagowych”
powinno się odbywać bez szkody dla pozostałych ośrodków. Najważniejsze jest, aby
nie zostały zmarnowane fundusze unijne.
Min. Kudrycka stwierdziła, że w krótkim
czasie nie jest możliwa całkowita zmiana podejścia do tych zagadnień, ale
nastawia się na zwiększenie autonomii uczelni w zakresie kształtowania
wynagrodzeń.
3.
Budżet państwa w działach nauka i szkolnictwo
wyższe na zadania szkolnictwa wyższego i nauki na 2009 r. w kontekście
uzgodnień z Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego M. Seweryńskim, w
szczególności uzgodnień dotyczących kształtowania środków na wynagrodzenia
pracowników uczelni publicznych oraz na wydatki rzeczowe.
Przewodniczący KSN krótko omówił
postulaty dotyczące budżetu państwa na 2009 rok w zakresie nauki i szkolnictwa
wyższego.
1. Kwota na
wynagrodzenia pracowników publicznego szkolnictwa wyższego w projekcie budżetu
państwa na 2009 rok będzie nie mniejsza od kwoty spełniającej zasadę, że
przeciętne wynagrodzenia w grupach pracowników ukształtowane są według relacji
3:2:1:1 w odniesieniu do przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce
narodowej w 2009 roku, z uwzględnieniem faktycznego stanu zatrudnienia.
2. Kwota na
wydatki rzeczowe publicznych szkół wyższych będzie stanowić około 25% kwoty na
wynagrodzenia, obliczonej zgodnie z p.1.
3. Wzrost
kwoty na inwestycje oraz pomoc materialna dla studentów w stosunku do nakładów
z 2008 roku zostanie zaproponowany przez Ministerstwo.
4. Środki
finansowe z budżetu państwa w 2009 roku na realizację zadań „nauki”
w projekcie budżetu państwa na 2009 rok będą stanowić 0,6% PKB.
5.
Ministerstwo opracuje wieloletnią strategię dochodzenia do poziomu finansowania
nauki, przewidzianego w strategii lizbońskiej.
Min. Kudrycka stwierdziła, że
obecnie przygotowywany jest pakiet reform nauki i szkolnictwa wyższego. Trwają
prace nad założeniami do dochodzenia do strategii lizbońskiej. Podjęcie rozmów
z KSN można zaplanować na połowę marca. Pani Minister zobowiązała się do
przedstawienia na posiedzeniu rządu propozycji KSN. Wzrost finansowania nauki
jest konieczny i dotyczy to nie tylko inwestycji w budynki ale również na
aparaturę badawczą.
4.
Informacja min. Kudryckiej o planowanych
działaniach rządu na rzecz radykalnej poprawy udziału placówek naukowych i
szkół wyższych w stymulowaniu rozwoju gospodarczego.
W Ministerstwie planowane jest 24
stycznia spotkanie w sprawie współdziałania środowiska naukowego przy
opracowywaniu reform nauki i szkolnictwa wyższego. Zostanie skierowane do KSN
zaproszenie na to spotkanie. Następne spotkanie jest planowane na drugą połowę
marca. Będzie ono dotyczyło finansowania nauki w 2009 roku. Do ministerstwa dotarły
projekty PiS dotyczące reformy nauki. Będą one rozpatrywane jako projekty poselskie.
Jest planowana restrukturyzacja organizacyjna ministerstwa. Już dokonano zmian w
departamencie nauki. Ma zostać nawiązana współpraca z innymi resortami, głównie
z resortem gospodarki, któremu podlega większość jednostek badawczo rozwojowych.
5.
Informacja minister Kudryckiej o zamierzeniach
rządu w zakresie realizacji zaleceń zawartych w raporcie OECD z 2007 roku oraz
zaleceniu UNESCO/MOP z 1997 r. dotyczącym „Statusu personelu nauczającego
w szkolnictwie wyższym” w perspektywie zmian w prawodawstwie odnoszącym
się do szkolnictwa wyższego i nauki.
Przedstawiono uwagi KSN dotyczące
reakcji poprzedniej ekipy rządzącej na wymienione dokumenty i przekazano
zestawienie niezgodności polskiego prawa z prawem unijnym w zakresie spraw
związanych z nauka i szkolnictwem wyższym.
Min. Kudrycka poinformowała, że w
najbliższy czwartek ma się odbyć w Tokio spotkanie ministrów OECD. Po tym
spotkaniu zostanie opracowane stanowisko Polski w sprawie raportu ekspertów
OECD.
6. Uzgodnienie
terminu spotkań roboczych w sprawie ukształtowania taryfikatora
wynagrodzeń.
Przewodniczący KSN poinformował, że
dotychczas był zwyczaj, że taryfikator był wynikiem uzgodnień pomiędzy
ministerstwem i związkami zawodowymi. Niestety przy ostatnich regulacjach
poprzedni minister ustalił taryfikator bez konsultacji ze związkami zawodowymi.
Wynikło z tego wiele kłopotów związanych z błędami taryfikatora. Proponujemy
powrót do wcześniejszych zwyczajów, zwłaszcza, że wielu błędów nie da się usunąć
w jednym etapie. Potrzebne będzie wieloletnie działanie. Przewodniczący KSN zaproponował
podzielenie się z pracownikami ministerstwa naszymi doświadczeniami i wcześniejszymi
ustaleniami dotyczącymi tworzenia taryfikatora. Zaproponowano również, aby do
dyskusji nad taryfikatorem na etapie roboczym włączyć przedstawicieli Rady
Głównej Szkolnictwa Wyższego oraz KRASP.
Innym ważnym tematem pośrednio
związanym jest podział dotacji dydaktycznej i określanie wskaźników
kosztochłonności. Koszty kształcenia na wydziałach technicznych i biologicznych
są wielokrotnie wyższe niż na wydziałach humanistycznych. Nie znajduje to jednak
właściwego odzwierciedlenia we wskaźnikach kosztochłonności. W efekcie koszty kształcenia
na wymienionych wydziałach są zdecydowanie niedoszacowane. Obowiązuje dziś rozporządzenie,
w którym ustalono kosztochłonność w sposób niemerytoryczny. KSN apeluje, by
Ministerstwo możliwie szybko przedstawiło odpowiednie analizy i podjęło jak najszybciej
działania w kierunku racjonalizującym system podziału środków.
Min. Kudrycka obiecała zająć się
tymi sprawami zgodnie z przedłożonymi sugestiami.
7.
Zamiary Ministerstwa w zakresie formowania
krajowego komitetu sektorowego dialogu społecznego w szkolnictwie wyższym.
Sprawę dialogu społecznego postanowiono
przesunąć na dalszy termin do rozmów z
odpowiednim wiceministrem.
8.
Sprawa interwencyjna dotycząca respektowania
uprawnień związków zawodowych do uzgadniania zasad podziału środków na
wynagrodzenia.
Poruszono sprawę uznania wyższych
uczelni jako sfery budżetowej przy ustalaniu zasad wynagradzania. Wcześniej
zasady wynagradzania pracowników uczelni były konsultowane ze związkami
zawodowymi. Obecnie - ponieważ uczelnie zostały wyłączone formalnie ze sfery
budżetowej - niektórzy rektorzy uznali, że nie muszą uzgadniać zasad wynagradzania
ze związkami zawodowymi. Wynikają z tego powodu ostre i niepotrzebne tarcia w
uczelniach.
Min. Kudrycka zwróci się w tej
sprawie do departamentu prawnego Ministerstwa, aby
uzyskać pełną informację.
Dodatkowo, Przewodniczący KSN
zasygnalizował propozycję wznowienia negocjacji Ponadzakładowego Układu
Zbiorowego Pracy dla pracowników publicznych szkół wyższych.
Poruszył również sprawę przekształceń
jednostek badawczo rozwojowych. W dotychczasowych działaniach Ministerstwo
pozostawiało decyzje dotyczące jednostek badawczo rozwojowych odpowiednim
ministrom innych resortów, którym jednostki te podlegają. Są przypadki, w
których podejmowane działania są uzasadnione, ale są również przykłady, gdzie
działania polegające na łączeniu lub likwidacji jednostek, nie mają racjonalnego
uzasadnienia. Nie można doprowadzać do sytuacji, kiedy dorobek wielu lat pracy
zespołów badaczy jest marnotrawiony lub przejmowany za niewspółmiernie małe pieniądze.
Zaznaczono, że istnieje wiele możliwości przekształcania jednostek tak, aby nie
traciły możliwości prowadzenia pożytecznej pracy badawczej.
Min. Kudrycka uważa, że niezbędna
jest transparentność finansowania nauki i taka regulacja prawa, by następowało
jego uproszczenie. Powinniśmy dążyć do konkurencyjności naszych naukowców i studentów
w UE. Nie uzyskamy tego natychmiast. Musimy rozłożyć te działania na wiele lat.
Musi zostać opracowany długofalowy program działań.
Przewodniczący Krajowej Sekcji
Nauki Minister Nauki i
Szkolnictwa Wyższego
NSZZ
„Solidarność”
Janusz Sobieszczański
Barbara Kudrycka
Wystąpienie KSN do Premiera
Donalda Tuska
w/s zwiększenia w budżecie państwa
na rok 2008
środków na wynagrodzenia
pracowników szkolnictwa wyższego
Warszawa, dn. 17 stycznia 2008 r.
Pan Donald Tusk
Premier Rządu RP
Szanowny Panie Premierze
W ubiegłym roku, po kilkumiesięcznych negocjacjach Krajowej Sekcji
Nauki NSZZ „Solidarność” z Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, został podpisany dokument wyrażający akceptację postulatu o kształtowaniu środków na wynagrodzenia dla pracowników publicznego
szkolnictwa wyższego. W roku 2008 środki z budżetu państwa miały gwarantować wynagrodzenia na poziomie nie niższym od poziomu określonego relacją 3:2:1:1 w odniesieniu
do przeciętnego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej. Cytujemy fragment tego dokumentu: „Ministerstwo
dołoży starań, aby realizacja tego postulatu na rok 2008
nastąpiła przez odpowiednie
zwiększenie kwoty bazowej
dla szkolnictwa wyższego.”
Pozwolę sobie zwrócić uwagę, że ten poziom wynagrodzeń wynika z rzetelnego odczytania ustawy wprowadzającej w roku 2001 trzyetapowy system
poprawy wynagrodzeń w szkolnictwie wyższym. Ukształtowanie więc środków na wynagrodzenia zgodnie z relacją 3:2:1:1 jest wywiązaniem się z dyspozycji ustawowej. Zwiększenie środków na wynagrodzenia trzeba więc odczytywać jako nadrabianie opóźnień.
Ustępujący Rząd kierowany przez Premiera Jarosława Kaczyńskiego przewidział w projekcie budżetu państwa, w rezerwie celowej, 200 mln zł na poprawę wynagrodzeń w szkolnictwie wyższym, lecz są to środki zbyt małe. Krajowa Sekcja Nauki w
tej sytuacji wystąpiła do Sejmowej Komisji Nauki, Edukacji i Młodzieży, do Senackiej Komisji Nauki, Edukacji
i Sportu oraz do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o dodatkowe zwiększenie środków na wynagrodzenia, o 300 mln zł.
Jak wiemy w Sejmie został zgłoszony wniosek o zwiększenie środków na wynagrodzenia pracowników szkolnictwa wyższego, lecz siłami posłów Platformy Obywatelskiej
został oddalony. Ponownie wniosek o zwiększenie tych środków został wniesiony w Senacie RP. Obawiamy się, że ponownie posłowie PO mogą spowodować odrzucenie tego wniosku traktując go jako „typowa podwyżkę”. Tymczasem nawet po takim zwiększeniu, wg naszych obliczeń, nie starczy na zagwarantowanie
relacji 3:2:1:1. Byłby to jednak krok we właściwym kierunku i zmniejszyłby narastające napięcie w środowisku akademickim.
Zwracamy się do Pana Premiera o
zaakceptowanie dodatkowego zwiększenia w budżecie państwa na 2008 rok środków na wynagrodzenia pracowników szkolnictwa
wyższego.
Łączę wyrazy szacunku
Przewodniczący Krajowej Sekcji
Nauki
NSZZ „Solidarność”
Janusz Sobieszczański
Do wiadomości:
- Prof. Barbara Kudrycka – Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
- Andrzej Smirnow – Przewodniczący Sejmowej Komisji Nauki, Edukacji i
Młodzieży,
- Prof. Kazimierz Wiatr – Przewodniczący Senackiej Komisji Nauki, Edukacji i
Sportu,
- Prof. Jerzy Błażejowski – Przewodniczący Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego,
- Prof. Tadeusz Luty – Przewodniczący KRASP,
- Janusz Śniadek – Przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”.
List Przewodniczącego
Krajowej Sekcji Nauki
do
Przewodniczących Komisji Zakładowych NSZZ „Solidarność” szkół
wyższych
Warszawa, dn. 21 stycznia 2008 r.
Do Przewodniczących Komisji Zakładowych
NSZZ „Solidarność”
w szkołach wyższych
Wobec braku woli politycznej do poprawy finansowania w 2008 roku zadań
realizowanych przez szkolnictwo wyższego proponujemy, aby Organizacje Zakładowe
NSZZ „Solidarność” podjęły działania ułatwiające Rządowi zmianę tej
sytuacji.
W ubiegłym roku, po
kilkumiesięcznych negocjacjach Krajowej Sekcji Nauki NSZZ
„Solidarność” z Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, został
podpisany dokument wyrażający akceptację postulatu o kształtowaniu środków na
wynagrodzenia dla pracowników publicznego szkolnictwa wyższego. W roku 2008
środki z budżetu państwa miały gwarantować wynagrodzenia na poziomie nie
niższym od poziomu określonego relacją 3:2:1:1 (profesorowie, adiunkci, asystenci,
pracownicy nie będący nauczycielami akademickimi) w odniesieniu do przeciętnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Cytujemy fragment tego dokumentu.
„Ministerstwo dołoży starań, aby realizacja tego postulatu na rok 2008
nastąpiła przez odpowiednie zwiększenie kwoty bazowej dla szkolnictwa
wyższego.”
Zwracaliśmy uwagę, że
ukształtowanie środków na wynagrodzenia zgodnie z relacją 3:2:1:1 jest
wywiązaniem się z dyspozycji ustawowej (ustawa z 2001 roku wprowadzająca
trzyetapowy system poprawy wynagrodzeń w publicznym szkolnictwie wyższym, powtórzenie w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym
z 27. lipca 2005 r.). Oczekiwane zwiększenie
środków na wynagrodzenia trzeba więc odczytywać jako nadrabianie opóźnień.
Uzgodniono także, że w projekcie
budżetu państwa na 2008 rok na wydatki rzeczowe powinna być przeznaczona kwota
w wysokości 2 500 mln zł. Ustalono, że MNiSW podejmie Ustępujący Rząd
kierowany przez Premiera Jarosława Kaczyńskiego nie uwzględnił tych ustaleń.
Odniósł się tylko częściowo do kwestii wynagrodzeń. Przewidział w projekcie
budżetu państwa, w rezerwie celowej, 200 mln zł na poprawę wynagrodzeń w
szkolnictwie wyższym, lecz są to środki zbyt małe.
Wobec zmiany koalicji sprawującej władzę podjęcie batalii
o zasadniczą zmianę budżetu państwa dla szkolnictwa wyższego stało się nie
realne. W tej sytuacji Krajowa Sekcja Nauki postanowiła dopominać się o
podwyższenie środków na wynagrodzenia. Wystąpiono do Komisji Sejmowej Nauki,
Edukacji i Młodzieży, do Senackiej Komisji Nauki, Edukacji i Sportu oraz do
Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o dodatkowe zwiększenie środków na
wynagrodzenia, o 300 mln zł. Z inicjatywy KSN w Sejmie został zgłoszony wniosek
o zwiększenie środków na wynagrodzenia pracowników szkolnictwa wyższego, lecz
głosami posłów Platformy Obywatelskiej i PSL został oddalony (za głosowało 204,
przeciw było 223 posłów). Ponownie wniosek o zwiększenie tych środków został
wniesiony przez Komisję Nauki, Edukacji i Sportu Senatu RP. Podczas obrad
plenarnych Senatu wniosek ten został odrzucony. (Za wnioskiem głosowało 37
senatorów, przeciw – 58.) W dyskusji padały propozycję, aby ten wniosek
jeszcze przedyskutować z Rządem.
Ten opis zdarzeń, w wersji nieco
rozszerzonej, został zaczerpnięty z pisma skierowanego w ubiegłym tygodniu do
Premiera Donalda Tuska. W piśmie tym zwracamy się do Pana Premiera o zaakceptowanie dodatkowego zwiększenia w budżecie
państwa na 2008 rok środków na wynagrodzenia pracowników szkolnictwa wyższego.
Wobec odrzucenia w Sejmie i Senacie wniosku o dodatkowe
środki dla szkolnictwa wyższego, realizacja tego oczekiwania stanie się
możliwa, jeżeli Rząd zajmie w tej sprawie przychylne stanowisko. Według słów
Pani Minister (na spotkaniu z KSN 8.01.br) rząd „na dziś” nie
przewiduje wzrostu finansowania szkolnictwa wyższego i powinniśmy być
zadowoleni z sytuacji, gdyż resort nauki i szkolnictwa wyższego jest jednym z
trzech, którym nie obniżono nakładów.
Dotychczasowe działania KSN mogą
być wzmocnione przez szerokie wsparcie ze strony pracowników uczelni. Zostanie
ono zauważone, jeżeli będzie powszechne. Pracownicy w szczególności członkowie
Związku mają stosowną możliwość wyrażenia swojego stanowiska.
Bardzo prosimy o przekazanie do
Biura KSN informacji o podjętych działaniach.
Serdecznie pozdrawiam
Przewodniczący Krajowej Sekcji
Nauki
NSZZ „Solidarność”
Janusz Sobieszczański
Działania Krajowej Sekcji Nauki i
Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność
w sprawie płac pracowników wyższych
uczelni
Od 3 lat toczy się batalia o
zwiększenie środków z budżetu państwa na szkolnictwo wyższe.
W 2007 roku po kilkumiesięcznych
negocjacjach Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność” z Ministrem
Nauki i Szkolnictwa Wyższego został podpisany dokument wyrażający akceptację
postulatu o kształtowaniu środków na wynagrodzenia dla pracowników publicznego
szkolnictwa wyższego.
W 2008 roku środki z budżetu
państwa miały gwarantować wynagrodzenie na poziomie ustawowym określonym
relacją 3:2:1:1 (profesorowie, adiunkci, asystenci, pracownicy nie będący
nauczycielami akademickimi) w odniesieniu do przeciętnego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej. Aby realizacja tego postulatu nastąpiła, trzeba by
odpowiednio zwiększyć kwotę bazową dla szkolnictwa wyższego.
W trakcie negocjacji w 2007 r.
uzgodniono także, że w projekcie w budżecie na 2008 rok na wydatki rzeczowe
powinna być przeznaczona kwota 2 500 mln zł.. Ministerstwo zobowiązało się
także do zwiększenia pomocy materialnej dla studentów i doktorantów.
Wobec zmiany koalicji sprawującej
władzę walka o zasadniczą zmianę budżetu państwa dla szkolnictwa wyższego stała
się nierealna W związku z tym Krajowa Sekcja Nauki wystąpiła do Komisji
Sejmowej Nauki, Edukacji i Młodzieży, do Senackiej Komisji Nauki, Edukacji i Sportu
oraz do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o dodatkowe zwiększenie środków
na wynagrodzenia.
Zgłoszony przez KSN wniosek w
Sejmie o zwiększenie środków na wynagrodzenia pracowników szkolnictwa wyższego
został głosami koalicji rządzącej oddalony (za głosowało 204, przeciw było 223
posłów). Ponownie wniosek o zwiększenie tych środków został wniesiony przez
Komisję Nauki, Edukacji i Sportu Senatu RP i on także został odrzucony podczas
obrad plenarnych Senatu (za wnioskiem głosowało 37 senatorów, przeciw –
58).
Ostatecznie KSN zwróciła się do
Pana Premiera o zaakceptowanie dodatkowego zwiększenia w budżecie państwa na
2008 rok środków na wynagrodzenia pracowników szkolnictwa wyższego.
Dotychczasowe działania KSN zostały
wzmocnione przez wystąpienia Komisji Zakładowych uczelni do Premiera Donalda
Tuska z podaniem także do wiadomości: Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu,
Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Komisji Krajowej NSZZ
„Solidarność”, Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, Klubów parlamentarnych.
Stanowisko Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”
przy Politechnice Wrocławskiej
z dnia 15 lutego 2008 roku
Wrocław, dnia 15.02.2008
Pan
Donald Tusk
Prezes Rady Ministrów
Rzeczpospolitej Polskiej
Szanowny Panie Premierze
w imieniu członków NSZZ „Solidarność"
przy Politechnice Wrocławskiej
Przewodniczący Komisji Zakładowej
Ryszard Wroczyński
Do wiadomości:
- Prof. Barbara Kudrycka - Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
- Jan Vincent - Rostowski - Minister Finansów
- Andrzej Smirnow - Przewodniczący Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży,
- Prof. Kazimierz Wiatr - Przewodniczący Senackiej Komisji Nauki i Edukacji,
- Prof. Jerzy Błażejowski - Przewodniczący Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego,
- Prof. Tadeusz Luty - Przewodniczący KRASP,
- Janusz Śniadek - Przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność"
Odpowiedź KRASP na stanowisko Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”
przy Politechnice Wrocławskiej z dnia 15 lutego 2008 r.
w sprawie poprawy finansowania publicznych szkół wyższych

03 kwiecień 2008
Spotkanie Krajowej Sekcji Nauki
z Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego panią Barbarą Kudrycką
W dniu 3 kwietnia br. doszło do planowanych rozmów reprezentacji Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność” z Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego panią Barbarą Kudrycką. Rozmowy dotyczyły przyszłości finansowania nauki i szkolnictwa wyższego, w szczególności projektu budżetu państwa na rok 2009 w działach „nauka” i „szkolnictwo wyższe”. Ponowiliśmy także wystąpienie o zwiększenie środków na wynagrodzenia w bieżącym roku.
Postulaty Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność” do Rządu RP w sprawie finansowania nauki i szkolnictwa wyższego
Warszawa 15 marca 2008 r.
Krajowa Sekcja Nauki zgłasza następujące postulaty dotyczące finansowania nauki i szkolnictwa wyższego:
Pani Minister nie zechciała odnieść się pozytywnie do szczegółowych postulatów. Poinformowała, że będzie proponowane systematyczne zwiększanie środków finansowych na naukę i szkolnictwo wyższe, tak aby w 2013 roku osiągnąć łączny poziom nakładów w wysokości 2 % PKB. To deklaracje słowne. Nie uzyskaliśmy ich potwierdzenia na piśmie. Zresztą, według naszego rozeznania proponowana dynamika zwiększania nakładów nie spełni w 2009 roku oczekiwań określonych w postulatach. Postulowane przez nas przywrócenie ładu płacowego nie zostałoby osiągnięte. Wzmożony wysiłek pracowników uczelni nie jest przez Ministerstwo ceniony. Nie jest też dostrzegany niski poziom wynagrodzeń w wielu placówkach naukowych. To nie tylko brak perspektyw dla poprawy płac, to brak dobrych perspektyw dla nauki i szkolnictwa wyższego. Nie można mieć złudzeń – dochodzenie do poziomu określonego w Strategii Lizbońskiej nie jest jednym z celów Rządu. W tej sytuacji te negocjacje nie mogły zakończyć się porozumieniem. Potrzebne będzie szersze i przekonywujące oddziaływanie. W dniu 3 kwietnia po negocjacjach z KSN odbyły się rozmowy przedstawicieli związków zawodowych sfery szkolnictwa wyższego z panią Wiceminister Grażyną Prawelską-Skrzypek o problemach dotyczących rozdziału środków finansowych przewidzianych w budżecie na rok 2008. Rozmowy te będą kontynuowane. W spotkaniach uczestniczyli także przedstawiciele Konferencji Akademickich Szkół Polskich i Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego.
Janusz Sobieszczański
Notatka ze spotkania na temat
wynagrodzeń
w szkołach wyższych w 2008 r.,
które odbyło się 3 kwietnia br.
w Ministerstwie Nauki i
Szkolnictwa Wyższego
W spotkaniu uczestniczyli
przedstawiciele KSN NSZZ „Solidarność” Uzyskano następujące
informacje ze strony MNiSW: W ciągu najbliższych dwóch tygodni będą podpisane
rozporządzenia dotyczące zasad podziału dotacji dydaktycznej. Teksty projektów
rozporządzeń są umieszczone na stronie Ministerstwa.
Według Pani Minister czas
uzgodnień sposobu podziału dotacji stacjonarnej (6,5 mld. zł) dla Szkół
Akademickich i Zawodowych podległych MNiSW wyniesie ok. 6-8 tygodni.
Ministerstwo Finansów zmniejszyło dla naszego resortu dotacje o obniżone koszty
pochodnych, niższy odpis na fundusz rentowy i ZFŚS.
Według wyliczeń MNiSW pochodne od
wynagrodzeń liczone są na 21,4%.2/3 uczelni otrzyma tyle pieniędzy ile w 2007,
1/3 uczelni trochę więcej, (średnio 0,1 %) WSZYSTKO W STOSUNKU DO DOTACJI
PODSTAWOWEJ Z 2007r., BEZ UWZGLEDNIENIA DODATKOWYCH DOTACJI, KTORE BYLY
PRZESŁANE W CIĄGU ROKU. W efekcie, kwoty przekazane w dotacji dla większości
uczelni będą niższe niż byty w dyspozycji w zeszłym roku. Prawdopodobnie w
ciągu następnych 2 tygodni Ministerstwo chce podjąć decyzję jak rozdysponować
rezerwę budżetową dla Szkolnictwa Wyższego (ok. 300 mln zł), z tego
prawdopodobnie ok. 200 mln zł na wzrost wynagrodzeń. Wtedy wystąpi z ta
propozycja do Min. Finansów. Według ostrożnych ocen pieniądze te mogą przyjść
do Uczelni pod koniec maja.
Termin następnego spotkania
ustalono na koniec kwietnia.
Spotkanie Krajowej Sekcji Nauki
z podsekretarz stanu prof. dr hab. Grażyną Prawelską Skrzypek
3 kwietnia 2008 o godz.12 w
Ministerstwie Nauki Szkolnictwa Wyższego odbyło się spotkanie pod kierunkiem
podsekretarz stanu prof. dr hab. Grażyny Prawelskiej Skrzypek, na temat
"Działań MNiSW w zakresie wynagradzania pracowników uczelni
publicznych".
W spotkaniu wzięli udział
przedstawiciele Związków. Zawodowych. KSN NSZZ "Solidarność" zgłosiła
następujące sprawy dotyczące finansowania uczelni w 2008 roku i Taryfikatora
dla pracowników Szkolnictwa Wyższego:
Projekt założeń
reformy systemu nauki i szkolnictwa wyższego
W dniu 16.04.2008 r. odbyło
się spotkanie Pana Premiera Donalda TUSKA z kierownictwem MNiSW i
reprezentantami środowisk naukowych (nas reprezentował Kol. Krzysztof
WEISS, sekretarz KSN). Przedstawiono na
nim wyniki prac zespołu do spraw opracowania założeń reformy systemu nauki i
szkolnictwa wyższego.
Projekt założeń reformy udostępniamy
w formie linku:
http://www.nauka.gov.pl/mn/_gAllery/36/57/36574/20080416_projekt_zalozen_reformy.pdf
a prezentację w Kancelarii
Premiera jako:
http://www.nauka.gov.pl/mn/_gAllery/36/57/36572/20080416_prezentacja_KPRM.pdf
Stanowisko
Narady Przewodniczących
Organizacji Zakładowych NSZZ ”Solidarność”
zrzeszonych w Krajowej Sekcji
Nauki NSZZ „Solidarność”
w sprawie wejścia w spór zbiorowy
z Rządem RP
dotyczący płac w szkolnictwie
wyższym i nauce
z dnia 19 kwietnia 2008 roku
Przewodniczący Organizacji
Zakładowych NSZZ „Solidarność”, zrzeszonych w Krajowej Sekcji Nauki
NSZZ ”Solidarność”, rekomendują Radzie Krajowej Sekcji Nauki NSZZ
„Solidarność” wystąpienie do Komisji Krajowej NSZZ
”Solidarność” z wnioskiem o wejście w spór zbiorowy z Rządem RP
dotyczący płac w szkolnictwie wyższym.
Uważamy, że jedne z ważniejszych
zobowiązań Państwa Polskiego dotyczą sfery edukacji. W szczególności obejmują
szkolnictwo wyższe i naukę, mające znaczący wpływ na rozwój kraju. Wieloletnie
nie dofinansowanie tego sektora w stosunku do potrzeb powoduje jego zapaść oraz
pauperyzację środowiska akademickiego i pracowników nauki. Postulowane
działania w tej sprawie, kierowane do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa
Wyższego, nie uzyskały zrozumienia. Stwierdzamy, że nawet ustawowe zobowiązania
Państwa nie są realizowane.
Domagamy się:
Uważamy za niedopuszczalne objęcie wzrostem płac tylko
nauczycieli akademickich. Atmosfera pracy naukowej i przekazywania wiedzy
zależy w sposób bezpośredni lub pośredni od wszystkich grup pracowniczych
uczelni. Jakiekolwiek pomijanie pracowników nie będących nauczycielami
akademickimi uważamy za bardzo szkodliwe dla naszego środowiska i realizowanych
zadań.
Opinia ogólna Rady
Krajowej Sekcji Nauki NSZZ "Solidarność"
o opracowaniach
„Projekt założeń reformy systemu nauki
i reformy systemu szkolnictwa
wyższego”
i „Strategia
rozwoju nauki w Polsce do 2015 roku”,
przedstawionych do
dyskusji przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Warszawa, dnia 10 maja 2008 r.
Z zadowoleniem przyjmujemy
inspirowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego podjęcie prac nad
projektem założeń reformy systemu nauki i reformy systemu szkolnictwa wyższego
i perspektywiczną strategią rozwoju nauki w Polsce. Zawarta w opracowaniu
analiza sytuacji nauki i szkolnictwa wyższego, w tym porównanie z innymi krajami,
po raz kolejny przypomina jak bardzo te dziedziny zostały zaniedbane. W odniesieniu
do dokumentu „Strategia rozwoju nauki w Polsce do 2015 r.” NSZZ
„Solidarność” uważa, że część pierwsza zawiera trafną ocenę stanu
istniejącego (rozdz. 1-5). Natomiast propozycje przedstawione w dalszej części
dokumentu (od rozdz. 6) są generalne słuszne, ale wymagają dopracowania.
Uważamy, że odpowiednio
szybko powinien powstać dokument rządowy o randze strategii wytyczający
politykę państwa w obszarze edukacji i nauki – dokument nawiązujący do
„Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007
Inicjowana debata byłaby z
pewnością cenniejsza, gdyby Rząd przedstawił choćby ogólny projekt finansowania
i zmian organizacyjnych w szkolnictwie wyższym i nauce w najbliższych kilku
– kilkunastu latach, a przynajmniej wskazał bardziej wyraźnie cele reformy.
Niestety tak się nie stało.
Naszym zdaniem ze względu
na wieloletnie zaniedbania w finansowaniu nauki w Polsce jej modernizacja i restrukturyzacja powinna łączyć się ze skierowaniem
na ten cel znaczących środków,
których oba dokumenty praktycznie nie przewidziały. Ambitny program naprawczy,
powinien zapewnić finansowania nauki w Polsce przynajmniej na poziomie średniej
europejskiej. Należy pamiętać, że bez
radykalnego, znaczącego wsparcia finansowego nauki, szczególnie w sektorach nieprodukcyjnych, stawiane nowe wyższe wymagania, mogą podziałać jak dodatkowe restrykcje,
które spowodują dalszy odpływ kadr do
innych krajów, przedsiębiorstw, sektorów oferujących lepsze warunki finansowe,
co w rezultacie spowoduje efekt odwrotny od zamierzonego. W obu dokumentach
mało jest mowy o rzeczywistej pomocy państwa dla nauki polskiej, natomiast
wiele o podnoszeniu wymagań, o likwidacji stabilizacji zatrudnienia, itp.
Zwiększaniu zarobków musi towarzyszyć system autentycznej oceny jakości pracy,
ale o tej jakości nie decydują przecież same płace.
NSZZ
„SOLIDARNOŚĆ”, pragnie ustosunkować się do wybranych, zdaniem
Związku, najważniejszych problemów do których należą:
1. zmiana modelu kariery
akademickiej,
2. zapewnienie stabilnych
form zatrudnienia i ocena pracowników,
3. zapewnienie odpowiednich
wynagrodzeń i ogólne zasady finansowania.
1. Zmiana modelu kariery
akademickiej
Istniejący w Polsce model
awansu akademickiego jest jednym z najbardziej
skomplikowanych systemów
nadawania stopni naukowych w świecie i doprowadził do luki pokoleniowej.
Uproszczenie systemu i odmłodzenie kadry akademickiej uważamy za konieczne.
Jednakże niekorzystnym dla celów reformy jest utrzymanie tytułu profesora, a także
propozycja stworzenia dwóch typów doktoratów: naukowego i zawodowego.
Wielostopniowa hierarchia
stanowisk akademickich dawno już przestała być hierarchią spełnianych funkcji i
posiadanej wiedzy; dlatego wystarczą w zupełności trzy stanowiska: profesor,
profesor pomocniczy i asystent. Model kariery w polskim systemie szkolnictwa
wyższego i nauki nie może dziś abstrahować od tego, co dzieje się w tym obszarze
na świecie i bliżej - w Europie. Przyszła ustawa - reforma powinna stanowić, że
stopień doktora jest najwyższym stopniem kwalifikacji zawodowej, a równocześnie
jest jedynym stopniem naukowym. Naturalną konsekwencją tego jest uprawnienie
doktorów do prowadzenia i recenzowania prac doktorskich. Doktor powinien brać
udział w kształceniu kadry naukowej wtedy, gdy ma udokumentowane osiągnięcia
naukowe, a rada wydziału uzna przedstawiony temat pracy doktorskiej
podopiecznego za godny opracowania.
Istotnym problemem, który
wymaga pilnego rozwiązania jest utrzymanie odpowiedniej rangi doktoratów,
obecnie traktowanych przez niektóre uczelnie w sposób zbyt liberalny. Jednak
realizacja tego postulatu nie wymaga utrzymywania „doktora habilitowanego”,
ani tytułu profesora „państwowego”, lecz stworzenia takiego trybu nadawania
doktoratów, który skutecznie zapobiegnie obniżaniu poziomu wymagań. Kluczem rozwiązań
proponowanych w projektach poselskich ustawy „Prawo o szkolnictwie
wyższym” jest pojęcie walidacji, traktowanej jako
potwierdzenie poprzez zbadanie i wykazanie za pomocą obiektywnego dowodu, że
dane wymagania są spełnione w rozpatrywanym przypadku. Walidacja pracy
doktorskiej jest więc potwierdzeniem poprzez zbadanie i wykazanie za pomocą
możliwie obiektywnych dowodów, że praca ta świadczy o przydatności jej autora
do prowadzenia badań naukowych. Walidację prac doktorskich przeprowadzają osoby
mające uprawnienie walidacyjne, czyli uprawnienie do udziału w czynnościach przewodu
doktorskiego. Uprawnienie
walidacyjne nabywa promotor rozprawy
doktorskiej po pomyślnym zakończeniu przewodu doktorskiego i wpisaniu jego
osoby do rejestru prowadzonego przez Państwową Komisję Akredytacyjną. Osoby,
które już mają tytuł naukowy profesora nadawany przez Prezydenta RP, lub które
stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskały na podstawie dotychczasowych
przepisów, uprawnienie walidacyjne uzyskują z mocy prawa.
Jednoznaczne i precyzyjne
określenie mechanizmów weryfikacyjnych/walidacyjnych jest kluczem do reformy
modelu kariery akademickiej pozbawionej lojalności korporacyjnej i względów
dalekich od merytorycznych. To właśnie rozumny, szybki i uczciwie kontrolowany awans
ma niezwykły wpływ na rozwój myśli naukowej i postęp w cywilizowanym świecie.
2. Zapewnienie stabilnych
form zatrudnienia i ocena pracowników
Pkt I. 19 i I. 20 –
wprowadzają upowszechnienie zasady kontraktowego zatrudniania nowych nauczycieli
i ograniczenie mianowania wyłącznie do profesorów tytularnych. Zatrudnienie nauczycieli
akademickich powyżej asystenta, powinno mieć charakter bezterminowy, z zastrzeżeniem
prawa uczelni do zwolnienia pracownika nieprzydatnego. Zatrudnienie na każdym
stanowisku powinno odbywać się w wyniku konkursu otwartego. Na kontrakty powinni
być przyjmowani wyłącznie pracownicy naukowi, nie biorący udziału w procesie dydaktycznym.
Propozycja likwidacja stabilizacji zatrudnienia, z wyjątkiem profesora tytularnego,
wzmacnia system zależności i wolności akademickie sprowadza do pojęcia fasadowego.
Ocenianie pracowników
powinno być utrzymane, pod warunkiem, że opracowane zostaną zasady
uwzględniające zalecenia Europejskiej Karty Naukowca. Oceny nauczyciela akademickiego
powinno się dokonywać co cztery lata lub na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej
uczelni. Ocena, kontrola rozwoju powinna odbywać się w realnych, ze względu na
charakter pracy okresach. Proponowany okres dwuletni jest okresem zbyt krótkim.
Ocenom powinni być poddawani także sprawujący funkcje kierownicze - zgodnie z logiczną
zasadą, że większym złem dla uczelni jest zły rektor, dziekan czy dyrektor, niż
paru złych asystentów.
Wprowadzenie zaleceń
Europejskiej Karty Naukowca do polskiego systemu prawnego jest rzeczą
fundamentalną. Karta stanowi, że wszyscy powinni być oceniani według jednakowych,
przejrzystych kryteriów. Takie kryteria są podstawą systemu oceny. Szczegółowe
zasady powinny być dopasowane do specyfiki różnych dziedzin nauki, ale Karta postuluje
również ocenę przez niezależne komisje, a w przypadku profesorów –
komisje międzynarodowe. Za doświadczonego naukowca Karta uznaje posiadacza
stopnia doktora.
3. Zapewnienie odpowiednich
wynagrodzeń i ogólne zasady finansowania
Niskie wynagrodzenia są
przyczyną nieatrakcyjności „kariery akademickiej” nie tylko wśród
młodych ludzi. Ponadto, zapewnienie odpowiednich wynagrodzeń, atrakcyjnych i konkurencyjnych
na rynku pracy, pozwoli w przyszłości wyeliminować dwuetatowość. „Projekt..” nie proponuje żadnej
konkretnej regulacji wynagrodzeń, nie traktuje wynagradzania nauczycieli jako
integralnej części podnoszenia efektywności nauczania i prowadzenia badań
naukowych. Mówi tylko o realizacji motywacyjnej polityki wynagrodzeń i
„uelastycznieniu” systemu wynagradzania nauczycieli akademickich
poprzez granty, bez zagwarantowania minimalnej wysokości stałego wynagrodzenia.
Zdaniem NSZZ „Solidarność” system wynagradzania powinien być
skorelowany ze średnia płacą w sferze gospodarki narodowej.
Problem dofinansowania
uczelni niepublicznych z budżetu państwa należy rozpatrywać z uwzględnieniem
opinii ogółu podatników, która niezbyt przychylnie traktuje kierowanie wspólnie
wypracowanych środków w stronę przedsiębiorstw prywatnych.
Projekt bardzo ogólnikowo
traktuje problem zwiększenia nakładów finansowych na naukę i racjonalizacji
wydawania środków. Niewątpliwie poprawę efektywności badań można osiągnąć
poprzez szybki wzrost nakładów na naukę do poziomu 3% PKB, zgodnie z wymogami
Strategii Lizbońskiej. Niestety propozycje Projektu nie zapewniają
wystarczająco wysokiego i szybkiego wzrostu nakładów tak na naukę jak i
szkolnictwo wyższe.
Negatywnie oceniamy
następujące założenia:
− pkt.I.18 - wzmocnienie kompetencji
rektora wobec organów kolegialnych. Uważamy, że pozycja rektora jest obecnie
bardzo silna i jej dalsze wzmacnianie byłoby sprzeczne z zasadą demokratycznego
i samorządnego funkcjonowania społeczności akademickiej;
− pkt I. 19 i I. 20 –
upowszechnienie zasady kontraktowego zatrudniania nowych nauczycieli i
ograniczenie mianowania wyłącznie do profesorów tytularnych;
− Powinny zostać wybrane
kierunki flagowe, a nie uczelnie flagowe. Nie widzimy potrzeby zwiększania
finansowania słabych kierunków na dobrych uczelniach ani braku możliwości
dodatkowego finansowania dobrych kierunków tylko dlatego, że funkcjonują w
słabszej uczelni. Uważamy, że administracyjne ograniczenie możliwości prowadzenia
badań naukowych tylko do uczelni flagowych jest poważnym błędem;
− „odmłodzenie kadry
akademickiej” (pkt II). Podstawowym kryterium oceny rozwoju kadry i
awansu powinna być ocena dorobku, a nie wiek. Realizacja tego celu budzi wątpliwości
co do zgodności z prawem pracy, które wyraźnie zakazuje dyskryminacji z uwagi
na wiek;
− wprowadzenie obowiązku
odbywania staży doktoranckich. Uważamy, że należałoby stworzyć system
motywacyjny dla uczelni i jednostek przyjmujących doktorantów na staż oraz
samych doktorantów zachęcający do odbywania staży, zamiast wprowadzać obowiązek
odbycia stażu. W przeciwnym wypadku staże mogą nie spełniać zakładanych funkcji
i w wielu przypadkach prowadzić do marnowania czasu, pieniędzy, wysiłków ich
uczestników i organizatorów;
− brak deklaracji pomocy dla
restrukturyzowanych jednostek badawczo rozwojowych (idea w wielu przypadkach
bardzo słuszna). Powszechna jest opinia w środowisku, że zlikwidowanie wielu JBR-ów zniszczyło bezpowrotnie wartościowy
dorobek naukowy;
− brak takiego zdefiniowania
roli i zadań PIB, które byłoby adekwatne do dzisiejszych wyzwań, w tym brak
przedstawienia sposobu finansowana
tej części PIB, która prowadzi służby państwowe.
Podsumowując, NSZZ
„Solidarność” widzi pilna potrzebę reformy systemu szkolnictwa
wyższego i nauki. Warunkiem koniecznym wprowadzenia reformy jest naszym zdaniem zwiększenie finansowania
szkolnictwa wyższego i nauki w nadchodzących latach, które wprowadzać należy
równolegle ze zmianami systemowymi.
Krajowa Sekcja Nauki NSZZ
"Solidarność" od wielu lat postulowała kolejnym ekipom rządowym
opracowanie wieloletniego harmonogramu poprawy finansowania nauki i szkolnictwa
wyższego. Powtarzamy ten postulat, wyrażając nadzieję, że przyrost 0,158% PKB/rok
będzie realizowany już od najbliższego budżetu.
Są to zbyt ważne
dziedziny, by co roku stawały się ofiarą przetargów politycznych i źródłem
łatwych oszczędności przy kształtowaniu budżetu państwa. Powstanie takiego
harmonogramu powinno należeć do najwyższych priorytetów władz państwa.
Uchwała
Rady Krajowej Sekcji Nauki NSZZ
„Solidarność”
w sprawie wejścia w spór z Rządem
RP
dotyczący finansowania nauki i
szkolnictwa wyższego
z dnia 10 maja 2008 roku
Rada Krajowej Sekcji Nauki NSZZ
„Solidarność” występuje do Prezydium Komisji Krajowej NSZZ
„Solidarność” o wszczęcie sporu z Rządem RP na podstawie
porozumienia Rady Ministrów i Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” w
sprawie reguł postępowania przy rozwiązywaniu sporów między administracją
państwową i NSZZ „Solidarność” z dnia 29 maja 1992 r.
Krajowa Sekcja Nauki NSZZ
„Solidarność” skierowała do Rządu RP poprzez Ministra Nauki i
Szkolnictwa Wyższego postulaty dotyczące finansowania nauki i szkolnictwa
wyższego. Dotychczasowe negocjacje nie przyniosły pozytywnych rezultatów.
Strona rządowa nie odniosła się akceptująco do wniesionych postulatów. Jedynie
zostało nam zakomunikowane, że nawet przewidywany do roku 2013 coroczny wzrost
nakładów na naukę i szkolnictwo wyższe o 0,158 PKB nie jest decyzją Premiera i
Rządu RP i może nie być realizowany.
Finansowanie szkolnictwa wyższego
i nauki z budżetu państwa jest na prawie najniższym poziomie z krajów Unii
Europejskiej, nie tylko w kwotach bezwzględnych przypadających na jednego
mieszkańca, lecz także względem PKB. Skutkuje to niskimi płacami i pauperyzacją
środowiska naukowego i akademickiego, której towarzyszą także zjawiska
patologiczne. W szkolnictwie wyższym nie było regulacji płac od roku 2005,
czyli ostatniego etapu trójetapowej podwyżki płac wprowadzonej przez rząd
Premiera Jerzego Buzka. Od tamtego czasu znacząco wzrosły koszty utrzymania.
Także na badania jest kierowana bardzo mała część PKB, nieporównywalna z innymi
krajami Unii Europejskiej.
Postulaty do Rządu RP z dnia 15
marca 2008 r. stanowią załącznik do niniejszej uchwały.
Komunikat
ze spotkania przedstawicieli MNiSW
z działaczami związków zawodowych
w dniu
11 czerwca 2008
Kolejne spotkanie w Ministerstwie
z przedstawicielami Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność” i ZNP
odbyło się 11 czerwca br. Przedstawiciele KSN wcześniej przekazali propozycje
dotyczące zmiany obecnego taryfikatora z intencją wdrożenia go podczas
tegorocznej podwyżki wynagrodzeń. Niestety, okazało się, że Ministerstwo nie
przekazało projektu innym partnerom społecznym przed planowanym spotkaniem, a
ponadto jego przedstawiciele w osobach dyrektorów – pp. Pakuły i
Żardeckego nie byli przygotowani do merytorycznej dyskusji na ten temat.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, pani prof. dr
hab. Grażyna Pawelska-Skrzypek wyjaśniła, że Ministerstwo w swoim dążeniu do
zmian płacowych chce wykazać ekonomiczność działań, posiłkując się odpowiednimi
wynikami badań w zakresie kosztochłonności kierunków, etatyzacji itp.
Przedstawiciele KSN podkreślili
zdecydowanie, że wszelkie reformatorskie dążenia są bez sensu, jeżeli nie
poprawi się finansowania nauki. Eksperci mogą doprowadzić do rozmontowania
systemu szkolnictwa, jeżeli nie ureguluje się palących potrzeb bieżących.
Dyrektor Żardecki stwierdził, że
nie ma na razie mowy o nowelizacji taryfikatora bez pieniędzy.
Przedstawiciele ZNP zwrócili uwagę
na wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej o co najmniej 200 zł w porównaniu ze
szkolnictwem wyższym, gdzie wzrost ten wynosi 100 zł. po 4. latach bez podwyżek
i postępującej inflacji.
Związki zawodowe domagały się
podniesienia dolnych widełek o 10%. Poza tym poruszono kwestię dodatków
funkcyjnych i specjalnych. Zaproponowano przedyskutowanie poszczególnych
rodzajów dodatków, zasad ich przyznawania i sposobu naliczania. Zwrócono
szczególną uwagę na dodatki specjalne, które nie powinny być finansowane
powyżej 10% z dotacji stacjonarnej, ponieważ rujnują płace na uczelni.
Następne propozycje KSN dotyczyły
konieczności uporządkowania nazewnictwa stanowisk i wymogów kwalifikacyjnych .
Odniesiono się także do wynagrodzeń bibliotekarzy, proponując wprowadzenie
kategorii XVII zaszeregowania do taryfikatora.
Dalsze rozmowy na te tematy
zaplanowano na wrzesień br.
List Przewodniczącego
Krajowej Sekcji Nauki
do
Przewodniczących Komisji Zakładowych NSZZ „Solidarność”
uczelni i
placówek naukowych
Warszawa, dn. 20 sierpnia 2008 r.
Do Przewodniczących Komisji Zakładowych
NSZZ „Solidarność”
uczelni i placówek naukowych
Wobec braku zadawalających rezultatów rozmów z
Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawach finansowania nauki i szkolnictwa
wyższego, po zasięgnięciu opinii przewodniczących KZ (Narada Przewodniczących
KZ w dniu 19. 04. 2008 r.), Rada KSN podjęła w dniu 10 maja br. decyzję o
wystąpieniu do KK NSZZ „Solidarność” z wnioskiem o wszczęcie sporu
z rządem. Prezydium KK pozytywnie odniosło się do wniosku, jednak wobec
negowania ze strony rządu aktualności porozumienia z 1992 r. o sporze z rządem
powstała obawa, ze rozpoczęcie rozmów będzie przeciągane w czasie. W tej
sytuacji ponownie wystąpiliśmy do Komisji Krajowej, o wniesienie postulatów w
sprawie poprawy finansowania zadań nauki i szkolnictwa wyższego pod obrady
Komisji Trójstronnej ds Społeczno-Gospodarczych. Oczekujemy, że rozmowy z
rządem prowadzone w Komisji Trójstronnej zaowocują rzetelnymi negocjacjami,
pozwalającymi na osiągnięcie postępu w finansowaniu nauki i szkolnictwa
wyższego. Musimy się jednak liczyć z koniecznością szerokiego wsparcia tych
negocjacji. Mówiąc inaczej – strona rządowa powinna być poinformowana, że
społeczność uczelni i placówek naukowych ma dość obecnej sytuacji.
Zaraz po zakończeniu okresu wakacyjnego,
„Solidarność” powinna podjąć szereg działań prowadzących do
skłonienia decydentów do poprawy sytuacji materialnej nauki i szkolnictwa
wyższego, w tym do poprawy wynagrodzeń.
Proponujemy, aby w uczelniach i placówkach naukowych
rozprowadzić wśród pracowników APEL o aktywne włączenie się pracowników w
działania na rzecz znaczącej poprawy sytuacji szkolnictwa wyższego i nauki.
Apel - zawierający także pytania o formy akcji protestacyjnych i o gotowość do
podjęcia akcji protestacyjnych. Jest bardzo ważne, aby w te działania były
zaangażowane jak najszersze kręgi naszego środowiska. Załączamy projekt takiego
apelu, wzorowany na apelu opracowanym przez kolegów z
„Solidarności” Uniwersytetu Warszawskiego. Apel ten zawiera także
ankietę sondażową dotyczącą propozycji akcji protestacyjnych. Bardzo prosimy o
rozkolportowanie apelu i przeprowadzenie sondażu w terminie do dnia 30 września
br. i przesłanie do Biura KSN informacji o rezultatach sondażu. Dla ułatwienia
przesyłamy formularz podsumowania wyników sondażu.
Proszę o nawiązanie w tej sprawie współdziałania ze
Związkiem Nauczycielstwa Polskiego i ewentualnie z innymi związkami zawodowymi
działającymi w uczelni lub placówce naukowej.
Na podstawie informacji nadesłanych przez komisje
zakładowe i zależnie od rozwoju sytuacji zostaną przez Prezydium KSN lub Radę
KSN określone formy akcji protestacyjnych. Komisje zakładowe zostaną o tym
poinformowane w oddzielnym piśmie, zawierającym także pewne wskazania jak
realizować daną akcję protestacyjną. Na przykład będzie podany przykładowy
tekst listu i adresy, do kogo wysyłać. Także termin rozpoczęcia wybranych akcji
będzie proponowany w odrębnych pismach.
Serdecznie
pozdrawiam
Przewodniczący Krajowej Sekcji Nauki
NSZZ „Solidarność”
Janusz Sobieszczański
Budżet państwa na rok
2009
W dniu 09.09.2008 r. Rada
Ministrów przyjęła wstępny projekt budżetu państwa na rok 2009, przedłożony
przez Ministerstwo Finansów (wersja z datą 05.09.2008). Projekt ten jest dostępny
na stronie internetowej Ministerstwa Finansów pod adresem
http://www.mf.gov.pl/dokument.php?const=6&dzial=641&id=137815&typ=news
Niestety projekt nie jest
zbieżny z deklaracjami Pana Premiera Donalda Tuska na spotkaniu ze środowiskiem
nauki w dniu 16.04.2008 r. oraz z projektem założeń reformy nauki i szkolnictwa
wyższego, opracowanym przez zespół pod kierownictwem Pani Minister Barbary Kudryckiej.
Jest na przykład zaplanowany na rok 2009 pewien istotny wzrost nakładów na naukę,
ale nie zakłada się kontynuacji tego wzrostu w latach następnych tak by w roku
2013 osiągnąć poziom 2 procent nakładów budżetowych na naukę i szkolnictwo
wyższe łącznie jak to zapowiadała Pani Minister.
Zanim projekt wpłynie do
Sejmu, będzie jeszcze przedmiotem dyskusji w Komisji Trójstronnej ds.
Społeczno-Gospodarczych, ale praktyka uczy, że na tym etapie zmiany są już raczej
niewielkie.
Do projektu budżetu
przygotowaliśmy opinię i szereg szczegółowych uwag w zakresie nauki i szkolnictwa
wyższego. Ponieważ opracowane dokumenty mają roboczy charakter, zostaną one
zaprezentowane przez Przewodniczącego Janusza Sobieszczańskiego w jego
najbliższym wystąpieniu publikowanym na stronie głównej.
Opinia
Krajowej Sekcji
Nauki o projekcie budżetu państwa
w działach
"nauka" i "szkolnictwo wyższe" na rok 2009
Warszawa, dn. 15 września 2008 r.
Zbigniew Kruszyński
Członek Prezydium Komisji Krajowej
NSZZ „Solidarność”
W załączeniu, poniżej, przesyłam roboczą wersję opinii o
projekcie budżetu państwa w działach "nauka" i "szkolnictwo
wyższe" na rok 2009.
Opinia Krajowej Sekcji Nauki o
projekcie budżetu państwa w działach "nauka" i "szkolnictwo wyższe"
na rok 2009
Warszawa, 15 września 2008 r.
Na „naukę” w projekcie
budżetu państwa na 2009 rok, łącznie ze środkami przewidzianymi w rezerwie
celowej, zaplanowano 4 640 633 zł. Stanowi to w odniesieniu do PKB 0,34% i w
odniesieniu do budżetu państwa 1,61%. W porównaniu z rokiem 2008 finansowanie
nauki zostaje zwiększone nominalnie o 13,1%. Zaplanowana na „naukę”
kwota 4 640 633 tys. zł rozmija się z szumnie zapowiadanym przez
premiera i ministra nauki i szkolnictwa wyższego zwiększeniem nakładów na naukę
o 0,158% PKB. Uwzględniając, że prognozowana wartość PKB w 2009 roku będzie się
kształtować na poziomie 1 381,4 mld zł, to zgodnie z tymi zapowiedziami, w
porównaniu z bieżącym rokiem środki na naukę powinny być zwiększone o 2 182 612
tys. zł, a więc do kwoty 6 284 818 tys. zł.
Środowisko akademickie i
środowisko pracowników placówek naukowych ma prawo czuć się oszukanym.
Na „szkolnictwo
wyższe” w projekcie budżetu państwa na 2009 rok zaplanowano 11 185 243
tys. zł. Stanowi to w odniesieniu do PKB 0,81% i w odniesieniu do budżetu
państwa 3,88%. W porównaniu z rokiem 2008 (10 744 700 plus rezerwa celowa około
305 000 tys. zł) finansowanie szkolnictwa wyższego zostaje zwiększone
nominalnie o 1,2%, a więc poniżej inflacji. Tymczasem zapowiadano, że środki finansowe
na szkolnictwo wyższe także będą zwiększane corocznie o 0,158% PKB. Zgodnie z
tymi zapowiedziami, w porównaniu z bieżącym rokiem środki na szkolnictwo wyższe
powinny być zwiększone o 2 182 612 tys. zł, a więc do kwoty 13 232 312 tys.
zł.
Środowisko akademickie musi się
czuć oszukanym.
Finansowanie nauki w wymiarze
0,34% PKB oraz szkolnictwa wyższego w wymiarze 0,81% PKB w projekcie budżetu
państwa na rok 2009 jest kontynuacją polityki prowadzącej do dalszej degradacji
tych dziedzin.
Poziom środków finansowych
ustalonych w projekcie budżetu państwa na naukę jest zbyt niski. Wyrazem
wieloletniego finansowania nauki na niedostatecznym poziomie są w
szczególności:
Tak niskie finansowanie badań
naukowych z budżetu państwa w Polsce – niemal o połowę niższe w stosunku
do poziomu 0,6% PKB postulowanego przez ekspertów międzynarodowych jako
ostrożny wstęp do Strategii Lizbońskiej - nie daje szans na uruchomienie
efektów synergii, czyli wzmocnienia osiąganego drogą łączenia finansowania
badań naukowych z budżetu i ze źródeł pozabudżetowych. Nawet gdyby dziś wzrósł
popyt na badania naukowe zamawiane przez gospodarkę, a tym samym zwiększyłoby
się finansowanie tych badań ze źródeł pozabudżetowych, to polskie placówki
naukowe będą mogły je podjąć jedynie z największym wysiłkiem - choćby ze
względu na dekapitalizację aparatury naukowo-badawczej i odpływ doświadczonej
kadry. Trzeba zauważyć, że wieloletnie tzw. "podprogowe" finansowanie
nauki spowodowało przyjęcie przez społeczność ludzi nauki zachowań i postaw
"przetrwalnikowych", zwanych niekiedy syndromem wyuczonego ascetyzmu.
Z takiego stanu łatwo się nie wychodzi. Jednym z podstawowych zadań budżetu
państwa w ujęciu zadaniowym powinno być odbudowanie zdolności placówek
naukowych do odważnego podejmowania nowych tematów i wątków badań. Zadania tego
nie da się jednak zrealizować przy nadal niezwykle skąpych środkach.
Ekipy ministerialne opracowując
budżety szkolnictwa wyższego po wprowadzonym ustawą w 2001 roku trójetapowym
programie kształtowania ładu płacowego w szkolnictwie wyższym - w kolejnych
latach nie zwiększały jednak środków na uzasadnione wzrosty zatrudnienia jak i
na zmiany w strukturze zatrudnienia, co spowodowało, że założenia tego programu
nie zostały osiągnięte. Wszelkie symulacje kosztów tego programu wskazywały, że
po zakończeniu trzech etapów nakłady z budżetu państwa na szkolnictwo wyższe nieznacznie
przekroczą 1,5% PKB. Gdy w roku 2004 nakłady te osiągnęły wskaźnik 1,05% PKB
wydawało się, że zmierzamy w dobrym kierunku. Niestety kolejne trzy lata
przyniosły tendencję spadkową. Zmniejszenie środków na wydatki rzeczowe o 25% w
2002 roku i utrzymanie tego zmniejszenia w kolejnych latach stawia dziś szkoły
wyższe przed koniecznością dalszych drastycznych kroków w oszczędzaniu na
wszystkim. Niezwykle trudna sytuacja szkolnictwa wyższego jest wynikiem nie
tylko obiektywnych przyczyn, lecz także skutkiem świadomej realizacji błędnej
koncepcji ekonomicznej zaliczającej wydatki na edukację na poziomie wyższym do
konsumpcji.
Reasumując:
W odniesieniu do badań naukowych niezbędne jest podjecie
działań ratunkowych zaplanowanych na najbliższe lata, z tym, że w 2009 roku
nakłady na naukę z budżetu państwa powinny osiągnąć poziom 0,6% PKB. Uważamy,
że w 2009 roku nakłady z budżetu państwa na szkolnictwo wyższe powinny się
kształtować na poziomie nie niższym niż 1,2% PKB.
Przewodniczący Krajowej Sekcji Nauki
NSZZ „Solidarność”
Janusz Sobieszczański
Niestety blokada kwoty bazowej w kolejnych latach doprowadziła do pogłębienia problemów płacowych uczelni, braku zapewnienia inflacyjnego wzrostu płac, praktycznego braku możliwości prowadzenia polityki płacowej w uczelniach.
Obecnie w projekcie ustawy budżetowej jest propozycja wzrostu kwoty bazowej o 2,0% przy zakładanej inflacji 2,3%
Jednocześnie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej wg aktualnych danych wzrosło o 9,7% a planowane na rok 2009 wynosi 3193 zł – czyli w stosunku do planowanej średniej krajowej na rok 2008 – wzrost wynosi 12,31%.
Planowany wzrost wynagrodzeń nauczycieli (Edukacja) planowany jest na 5% od stycznia i drugi 5% od września –zapisane są odrębne kwoty bazowe wyższe od kwoty bazowej stosowanej dla szkolnictwa wyższego
W szkolnictwie wyższym podobnie jak w sferze budżetowej o wzrost płac planowany jest na 3,9%, a kwota bazowa wzrasta tylko o 2% mimo, że nie przy obecnym poziomie finansowania dydaktyki nie spełnione są zapisy „Prawa o Szkolnictwie Wyższym” dot. relacji płacowych między grupami pracowników w każdej uczelni.
Jak to się ma do wypełnienia zapisów w Prawie o Szkolnictwie Wyższym – czy podobnie jak dla nauczycieli z „Edukacji” nie należy ustalić odrębną kwotę bazową dla Szkolnictwa Wyższego.
Grażyna Maciejko
Kazimierz Siciński
Janusz Sobieszczański
Bieżące
informacje KSN
W okresie wakacji trwała wymiana
korespondencji pomiędzy Przewodniczącym Komisji Krajowej Januszem Śniadkiem i
wicepremierem Waldemarem Pawlakiem dotycząca aktualności porozumienia z 1992 r.
w sprawie reguł postępowania przy rozwiązywaniu sporów pomiędzy Rządem i
„Solidarnością”. Nie można było dłużej czekać. Pod koniec sierpnia
na podstawie upoważnienia Prezydium Komisji Krajowej zostało zgłoszone, do
Premiera Donalda Tuska, wszczęcie sporu z rządem w sprawie finansowania zadań
nauki i szkolnictwa wyższego. KSN wystąpiła także do Przewodniczącego Komisji
Krajowej o wniesienie tej tematyki pod obrady Trójstronnej Komisji ds.
Społeczno-Gospodarczych. Ustawa o Trójstronnej Komisji, art. 2.1, w przypadku
spraw o dużym znaczeniu społecznym lub gospodarczym upoważnia związek do takiej
inicjatywy. Według przekazanej mi telefonicznej informacji tematyka ta została
zgłoszona.
Uważam, że nie jest najważniejsze,
w jakiej formule odbędą się rozmowy z rządem. Najistotniejszym jest, aby był to
prawdziwy dialog z reprezentantami rządu wyposażonymi w kompetencje do
zawierania uzgodnień i aby negocjacje te zostały przeprowadzone w najbliższych
dniach. Ten reżim czasowy wynika stąd, że rząd powinien do końca września
wnieść do Sejmu projekt ustawy budżetowej na rok następny. Do momentu
wniesienia projektu do Sejmu rząd może sam odpowiednio kształtować przedłożenie
budżetowe. Negocjacje z rządem w okresie późniejszym też mogą być owocne, lecz
bardziej złożona jest droga wprowadzania uzgodnień. Trzeba je wnosić poprzez
posłów związanych z ekipą rządzącą.
Jest 17 września i nie mamy
sygnałów o rozpoczęciu rozmów. Rodzi się przypuszczenie, że brak sygnału jest
sygnałem, że właśnie jest to szczególna forma dialogu społecznego. Ze strony
rządu mamy także drugi dobitny sygnał. Jest to projekt ustawy budżetowej na rok
2009. Do KSN projekt praktycznie dotarł w ubiegłym tygodniu w piątek. Projekt
ustawy, uzasadnienie do ustawy, dodatkowe uzasadnienie do ustawy w układzie
zadaniowym i szczegółowe tablice, razem stos formatu A4 o wysokości około
Gdybym miał dać najkrótszą
recenzję projektu budżetu państwa na rok 2009 w działach „nauka” i
„szkolnictwo wyższe” to bym powiedział: rząd odciął się od
deklaracji rządu. Ciągle mam nadzieję, że czegoś nie dopatrzyłem, że taka
konkluzja jest niesłuszna. Trzeba tu przypomnieć negocjacje KSN z Ministrem
Nauki i Szkolnictwa Wyższego i przede wszystkim spotkanie środowiska naukowego
i akademickiego z Prezesem Rady Ministrów Donaldem Tuskiem w Sali Kolumnowej
Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w dniu 16 kwietnia br. Na tym spotkaniu
zebranej elicie naukowej i akademickiej zadeklarowano, że nakłady na naukę i na
szkolnictwo wyższe będą corocznie, poczynając od 2009 roku, wzrastać po 0,158 %
PKB.
Zacytuję teraz fragment opinii
roboczej KSN o projekcie budżetu państwa w działach „nauka” i
„szkolnictwo wyższe”:
„Na „naukę” w projekcie
budżetu państwa na 2009 rok, łącznie ze środkami przewidzianymi w rezerwie
celowej, zaplanowano 4 640 633 zł. Stanowi to w odniesieniu do PKB 0,34% i w
odniesieniu do budżetu państwa 1,61%. Należy zauważyć wzrost nakładów
budżetowych na badania naukowe. Jednak do wyjaśnienia pozostaje faktyczny
poziom tego wzrostu i do czego on jest odniesiony. Np. na temat znaczących
nakładów na naukę wypowiadał się także minister finansów, pan Jacek Rostowski:
„Bardzo znaczący wzrost środków na naukę - aż o 28 proc. - jest możliwy
dzięki dobrze przygotowanemu pakietowi pięciu ustaw reformujących ten sektor.
Poważnie zmieni on mechanizmy wydawania pieniędzy na naukę”. Natomiast w
projekcie ustawy budżetowej pisze się, że wydatki budżetu państwa na naukę
zostały zaplanowane w wysokości 4 640 633 tys. zł., co oznacza nominalny wzrost
w porównaniu do wydatków ujętych w ustawie budżetowej na rok 2008 (4 102 206
tys. zł) już tylko o 13,1%. Zaplanowana na „naukę” kwota 4 640 633
tys. zł rozmija się z szumnie zapowiadanym przez premiera i ministra nauki i
szkolnictwa wyższego zwiększeniem nakładów na naukę o 0,158% PKB.
Uwzględniając, że prognozowana wartość PKB w 2009 roku będzie się kształtować
na poziomie 1 381,4 mld zł, to zgodnie z tymi zapowiedziami, w porównaniu z bieżącym
rokiem środki na naukę powinny być zwiększone o 2 182 612 tys. zł, a więc do
kwoty 6 284 818 tys. zł.
Środowisko akademickie i
środowisko pracowników placówek naukowych ma prawo czuć się oszukane.
Na „szkolnictwo
wyższe” w projekcie budżetu państwa na 2009 rok zaplanowano 11 185 243
tys. zł. Stanowi to w odniesieniu do PKB 0,81% i w odniesieniu do budżetu
państwa 3,88%. W porównaniu z rokiem 2008 (10 744 700 plus rezerwa celowa około
305 000 tys. zł) finansowanie szkolnictwa wyższego zostaje zwiększone
nominalnie o 1,2%, a więc poniżej inflacji. Tymczasem zapowiadano, że środki
finansowe na szkolnictwo wyższe także będą zwiększane corocznie o 0,158% PKB.
Zgodnie z tymi zapowiedziami, w porównaniu z bieżącym rokiem środki na
szkolnictwo wyższe powinny być zwiększone o 2 182 612 tys. zł, a więc do kwoty 13
232 312 tys. zł..
Środowisko akademickie musi się
czuć oszukane.” Ciągle mam nadzieję, że czegoś nie dopatrzyłem.
* * *
W środę (17.09.br.) odbyło się posiedzenie
zespołu problemowego TK ds. budżetu, wynagrodzeń i świadczeń socjalnych. Miałem
możliwość przedstawić roboczą opinię KSN o proponowanych budżetowych środkach
na naukę i szkolnictwo wyższe oraz zadać szereg pytań. Pani Minister Katarzyna
Zajdel-Kurowska jest przekonana, że przy ocenie np. procentowego odniesienia
nakładów na naukę w roku 2009 do nakładów w roku 2008 wartość podana przez
ministra finansów jest poprawna. Pytania i uwagi zgłoszone przez KSN zostaną
przekazane na piśmie. Ministerstwo Finansów odniesie się do nich także na piśmie.
Janusz Sobieszczański